Nằm trên trục giao lưu Bắc – Nam của đất nước, cách thủ đô Hà Nội 200 km về phía Nam, cách TP. Hồ Chí Minh 1.500 km về phía Bắc, có cảng nước sâu Nghi Sơn, cách sân bay Sao Vàng 60 km, Khu Kinh tế Nghi Sơn (Thanh Hóa) được thành lập theo Quyết định số 102/QĐ-TTg ngày 15/5/2006 của Thủ tướng Chính phủ; với diện tích tự nhiên 18.611,8 ha, trong đó diện tích quy hoạch đất công nghiệp và dịch vụ trên 3.500 ha. Đây là khu kinh tế tổng hợp đa ngành, đa lĩnh vực với trọng tâm là công nghiệp nặng và công nghiệp cơ bản như: lọc hóa dầu, nhiệt điện, luyện cán thép cao cấp, sửa chữa và đóng mới tàu biển… Với tiềm năng, lợi thế và vị trí thuận lợi, Khu kinh tế Nghi Sơn sẽ trở thành khu vực phát triển năng động, trọng điểm phía Nam của vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ, tạo động lực, sức lan tỏa mạnh mẽ thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh Thanh Hóa và các tỉnh lân cận.
Do thực tế nguồn cung cấp điện năng của nước ta chưa đáp ứng đủ nhu cầu tiêu dùng, nhằm phát triển nguồn điện, góp phần đảm bảo điện cho miền Bắc, phát triển mạnh được Khu kinh tế Nghi Sơn… một việc làm quan trọng, cần đi trước một bước chính là: có nguồn điện ổn định, đảm bảo cung cấp cho các dự án hoạt động lâu dài. Chính vì vậy, Khu kinh tế Nghi Sơn đã được Chính phủ quy hoạch phát triển là trung tâm nhiệt điện lớn với tổng công suất 2.400MW.
Ngày 9/5/2005, Thủ tướng Chính phủ đã ký văn bản cho phép đầu tư Dự án Nhà máy Nhiệt điện Nghi Sơn 1 do Tập đoàn điện lực Việt Nam (EVN) làm chủ đầu tư. Ban QLDA nhiệt điện 2 (thuộc EVN) trực tiếp quản lý Dự án. Tổng vốn đầu tư của công trình là 22.260 tỷ đồng, trong đó sử dụng 85% vốn ODA của Chính phủ Nhật Bản thông qua cơ quan hợp tác quốc tế Nhật Bản JICA, 15% là vốn đối ứng của EVN. Nhà máy Nhiệt điện Nghi Sơn 1 là một trong hai nhà máy của Trung tâm điện lực Nghi Sơn, thuộc quy hoạch phát triển điện lực quốc gia giai đoạn 2006 – 2015 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Với công suất 600 MW, sản lượng điện hàng năm là 3,6 tỷ kWh, Nhiệt điện Nghi Sơn 1 sẽ góp phần đảm bảo cung cấp nguồn điện an toàn và kinh tế cho khu vực Bắc trung bộ, góp phần phát triển kinh tế cho vùng nam Thanh Hóa và bắc Nghệ An và Khu kinh tế Nghi Sơn.
Sau khi khẩn trương hoàn thành tất cả các thủ tục, các công tác chuẩn bị cho dự án, ngày 24/6/2008, Dự án Nhà máy Nhiệt điện Nghi Sơn 1 đặt tại xã Hải Hà và Hải Thượng (huyện tĩnh Gia, Thanh Hóa) đã chính thức động thổ bằng việc khởi công hạng mục san nền, nạo vét cảng, luồng tàu… Mặt bằng của toàn Trung tâm điện lực có tổng diện tích 350 ha, khối lượng san lấp là 3 triệu m3 đất cát. Để có mặt bằng sạch bàn giao cho các nhà thầu, 626 hộ dân và 4.184 ngôi mộ đã được di dời. Việc nạo vét cảng, luồng tàu… cũng được khẩn trương thực hiện nhằm cho phép tàu có trọng tải 5.000 tấn ra vào cảng, tạo thuận lợi cho các nhà thầu vận chuyển vật tư, thiết bị trong quá trình xây dựng, tạo điều kiện cho tàu chở than nhiên liệu ra vào thuận lợi khi nhà máy đi vào hoạt động.
Công trình Nhà máy Nhiệt điện Nghi Sơn 1 được xây dựng bao gồm các hạng mục: Nhà máy chính (gồm 2 tổ máy), hệ thống cung cấp nhiên liệu như: Cảng, băng tải, hệ thống cáp dầu, khử mùi, phòng chống cháy nổ; hệ thống khử tro xỉ… Yếu tố quan trọng hàng đầu trong thiết kế xây dựng Nhà máy chính là: Nhà máy sẽ sử dụng nhiên liệu than, công nghệ nhiệt điện ngưng hơi truyền thống và công nghệ đốt hiện đại, phù hợp với than antraxit Việt Nam, vừa kinh tế, vừa phù hợp với các tiêu chuẩn bảo vệ môi trường tại Việt Nam và quốc tế.
Ngày 01/6/2010, EVN chính thức ký hợp đồng với Nhà thầu Marubeni, quốc tịch Nhật Bản, để tiến hành xây dựng Nhà máy chính. Hợp đồng được ký kết theo hình thức EPC (Thiết kế - Cung cấp vật tư, thiết bị - Xây dựng, lắp đặt), có trị giá khoảng 981 triệu USD. Từ đây, hình ảnh về Nhà máy Nhiệt điện Nghi Sơn 1 đã bắt đầu được định hình bởi các chuyên gia hàng đầu của Marubeni - một tập đoàn danh tiếng của Nhật Bản, đã hoạt động tại Việt Nam trên 20 năm qua.
Và ngày mà Đảng bộ, chính quyền và nhân dân tỉnh Thanh Hóa, nhân dân khu vực Bắc Trung Bộ mong chờ đã đến: Ngày 03/7/2010, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng đã phát lệnh khởi công Dự án Nhà máy Nhiệt điện Nghi Sơn 1, đặt dấu mốc đặc biệt quan trọng trong những trang sử đầu tiên của Nhiệt điện Nghi Sơn 1 và Trung tâm điện lực Nghi Sơn tương lai. Kể từ đây, các bản vẽ thiết kế đã dần hiện hữu trên thực tế. Một cuộc sống mới với nguồn điện năng ổn định, dồi dào đang mở ra trước mắt nhân dân địa phương. Nhà máy Nhiệt điện Nghi Sơn 1 sẽ làm bừng sáng thêm cuộc sống của nhân dân Khu Kinh tế và cả nước khi hoàn thành và hòa lưới điện quốc gia…
Sau lễ khởi công, các hạng mục của công trình dự án đi vào những ngày khẩn trương xây dựng. Theo dự kiến, tổ máy số 1 sẽ vận hành trong quý 4/2013, tổ máy số 2 sẽ vận hành vào quý 2/2014.
Để đảm bảo tiến độ thi công, các chuyên gia, tư vấn, giám sát và hàng ngàn công nhân đã làm việc không quản ngày đêm trên công trường Dự án. Ngày 22/01/2010, Nhà thầu Marubeni đã đóng cọc bê tông móng đầu tiên. Và liên tiếp sau đó, trên 5.200 cọc móng đã được đóng xong, sẵn sàng cho công tác xây dựng.
Ngày 14/2/2011, hạng mục bãi thải xỉ trên diện tích 50 ha, đáy phủ lớp HDPE chống thấm được khởi công. Theo tính toán, bãi thải xỉ này có sức chứa lên tới 10 triệu m3, tương ứng với thời gian hoạt động của Nhà máy sau 25 năm.
Ngày 18/7/2011, hệ thống nước làm mát tuần hoàn với kết cấu bê tông cốt thép của nhà máy được khởi công, bao gồm: Cửa và kênh nhận nước làm mát dài 650m; cửa và kênh xả nước làm mát dài 3.100m. Nước làm mát sẽ lấy từ biển.
Ngày 22/10/2011, kết cấu thép lò hơi số 1 được lắp đặt. Đây là kết cấu thép đầu tiên - một dấu mốc quan trọng của công trình dự án.
Với tinh thần khẩn trương nhất, chuyên nghiệp nhất, các cán bộ, kỹ sư, chuyên gia, tư vấn, công nhân… của Ban QLDA Nhiệt điện 2 (EVN), của Tổng thầu EPC Marubeni, của các đơn vị tư vấn: J-Power, Colenco và Công ty tư vấn điện 3… trên công trường đã phối hợp nhịp nhàng, làm việc với tinh thần trách nhiệm cao để khởi công và hoàn thành từng phần việc, từng hạng mục của Nhà máy. Tiến độ thi công được đảm bảo, các mốc thời gian đều đạt và vượt so với dự kiến. Và ngày 16/3/2012, Ban QLDA Nhiệt điện 2 và Nhà thầu đã tổ chức lễ nâng bao hơi số 1, vượt 06 ngày so với tiến độ đã đề ra. Sau ngày nâng bao hơi số 1 gần 5 tháng, ngày 02/8/2012, bao hơi của lò hơi số 2 cũng được nâng thành công. Bao hơi nặng 234 tấn, dài 31,5 mét được đưa vào vị trí ở độ cao 52 mét bằng phương pháp kích rút thủy lực.
Sau khi các hạng mục lần lượt cán mốc tiến độ, tổ máy số 1 của Nhà Máy Nhiệt điện Nghi Sơn 1 đã hòa lưới điện quốc gia thành công ngày 27/6/2013. Lại một dấu mốc quan trọng nữa được tạc vào trang sử đầu tiên của Trung tâm điện lực Nghi Sơn. Những MW đầu tiên của Nhà máy đã phát lên lưới, cánh cửa tương lai của Khu kinh tế đã mở, một chân trời bừng sáng ánh điện và rộn ràng tiếng máy reo vui.
Ngày 10/7/2013, tổ máy số 1 chính thức đốt than lần đầu thành công. Tổ máy số 2 đốt dầu HFO lần đầu thành công ngày 18/7/2013; chính thức hòa lưới điện quốc gia ngày 07/10/2013.
Sự kiện Nhà máy Nhiệt điện Nghi Sơn 1 hòa lưới điện quốc gia có ý nghĩa rất quan trọng trong việc tăng sản lượng cung ứng 6 tháng cuối năm 2013 của Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN). Đồng thời góp phần đảm bảo cung ứng đủ điện, an toàn cho phát triển kinh tế xã hội của Khu kinh tế Nghi Sơn, vùng Bắc Trung Bộ nói riêng và cả nước nói chung.
Hiện nay, công trình Nhà máy Nhiệt điện Nghi Sơn 1 với kết cấu chuẩn mực, hiện đại theo tiêu chuẩn quốc tế đã tọa lạc sừng sững ở phía Đông của Khu kinh tế Nghi Sơn. Trung tâm của khối kiến trúc ấy là ống khói kép 02 lò cao 205m. Ống khói được làm theo công nghệ Polime RFA (gia cường sợi thủy tinh) - công nghệ hiện đại nhất được áp dụng lần đầu tiên tại Việt Nam. Ngay phía dưới là mái vòm chứa than, kết cấu bằng khung thép, dài tới 240m, rộng 72m, có sức chứa 140.000 tấn than, đủ cho nhà máy sử dụng liên tục trong hơn 3 tuần (mức tiêu thụ bình quân của nhà máy là 6.000 tấn than/ngày). Đường băng chuyền dài hơn 1,5km cùng 2 cần cẩu công suất bốc 750 tấn than/h luôn hoạt động đảm bảo, cung cấp nguyên liệu liên tục cho nhà máy từ cảng nhiệt điện vào đến kho chứa.
Nhà máy nhiệt điện Nghi Sơn 1 bắt đầu vận hành thương mại đánh thêm mộc mốc son trong lịch sử ngành điện, đánh dấu sự khởi đầu tốt đẹp cho một cuộc sống mới của nhân dân Khu Kinh tế và khu vực.
Trong quá trình thực hiện Dự án Nhà Máy Nhiệt điện Nghi Sơn 1, Dự án đã nhận được sự quan tâm của nhiều đồng chí lãnh đạo cấp cao của Đảng, Nhà nước và địa phương. Nguyên Chủ tịch nước Trương Tấn Sang đã thăm và kiểm tra tiến độ của Dự án hai lần: Tháng 2/2012 và tháng 2/2014; Nguyên Tổng bí thư Lê Khả Phiêu thăm Dự án tháng 2/2012; Phó thủ tướng Hoàng Trung Hải thăm và kiểm tra tiến độ Dự án tháng 7/2012; Các đồng chí lãnh đạo tỉnh Thanh Hóa, lãnh đạo BQL Khu kinh tế Nghi Sơn thường xuyên quan tâm, kiểm tra việc thực hiện Dự án… Điều đó thể hiện sự quan tâm của Đảng, Nhà nước tới Dự án, thể hiện tầm quan trọng của Dự án đối với sự phát triển kinh tế - xã hội của địa phương, của khu vực và cả nước./.
